tekst dedykuję Pioterowi i janowi-niezbędnemu

 

Chaos nade mną i chaos pode mną

Dla wszystkich prócz mnie jest mozaiką tajemną

Ukrytych zamiarów, przeznaczeń i czarów

Gdy ciemność

Pochłania jednako i plebs, i Cezarów

Jacek Kaczmarski, Astrolog (fragment)

 

W poprzednim odcinku cyklu, pochyliłem się nad pewnym chronologicznym błędem, który wytknął Matejce profesor Andrzej Nowak. Próbowałem bronić mistrza Jana twierdząc, że zastosował on „koncept błędu”, by unaocznić nam, że Kallimach i jego demoralizatorskie koncepty żyły dłużej niż sam Włoch, o czym do dziś zdaje się świadczyć jego płyta nagrobna usytułowana po prawicy Trójcy Świętej, górującej z ołtarza w krakowskim kościele Dominikanów.

O Matejkowskim „koncepcie błędu” najprawdopodobniej będziemy mieli okazję dłużej porozmawiać. Wtedy przyjrzymy się także wielu niezwykłym malarskim zabiegom, a także towarzyszącym im przedziwnym zbiegom okoliczności. Dziś natomiast poznęcamy się natomiast nad opisami serwowanymi przez historyków. Uczynię to metodycznie, czyli wybiorę sporę próbę opisów dotyczących jednego tylko, tego samego wydarzenia, czyli pogrzebu Filipa Buonacorsiego. Okaże się, że o ile Florentyńczyk, był już mocno sztywny, to opisy jego ostatniej drogi zdecydowanie sztywne nie były.

Zacznijmy od tekstu Józefa Skoczka z pracy „Legenda Kallimacha w Polsce” (wyd. 1939):

„Umarł Kallimach 1 listopada 1496r. Jego krewny Oktawian Gucci w liście do Laktancjusza Tedaldi, opisuje pogrzeb humanisty. Brało w nim udział liczne duchowieństwo, 14 biskupów, magnaci i szlachta, tłumy scholarów i doktorów Uniwersytetu. Pochowany został Kallimach w Krakowie w kościele dominikanów obok grobu Anjolfa Tedaldi, gdzie wystawiono mu wspaniały pomnik”.

Teraz zerknijmy na wersję dugą, którą serwuje Józef Garbacik w dziele „Kallimach jako dyplomata i polityk” (Kraków 1948), która jest moim zdniem najlepszą książką traktującą o tej postaci;

„Sam opis pogrzebu przez Calvanniego, jakkolwiekby był przesadzony, świadczy o popularności Kallimacha w Krakowie. Mimo nieobecności króla i jego rodziny, towarzyszył w odbyciu ostatniej drogi niemal cały Kraków z duchowieństwem („14 biskupów”), z zakonami, senatem uniwersyteckim, „15 tysięczną (?) rzeszą scholarów i nieprzebranym tłumem „la plebe che fu numero infinito” (liczba ludzi była nieprzebrana, tłum. moje).

Jakkolwiek krytycznie byśmy brali to sprawozdanie z pogrzebu, pozostanie niezaprzeczonym faktem, że popularność Kallimacha była szczególnie duża wśród młodzieży akademickiej i w świecie nauki i literatury, gdzie zajął jedno z pierwszych miejsc wśród współczesnych, co daje też miarę wpływów jego na ówczesną naszą kulturę.

Dalej sympatie wśród mieszczan, także wśród Niemców, świadczą, że z tym światem, a nie ze szlachtą i magnatami się zżył, i to by potwierdziło niepopularność jego imienia w tych sferach.

Nie widzimy w kondukcie pogrzebowym nikogo z magnatów małopolskich, nikogo ze świata politycznego. (…). Jeśli Calvani pisze, że śmierć Kallimacha głęboko odczuto w Polsce, upatrując w tym klęskę narodową i że płakano na myśl, że bez niego sprawy królestwa źle pójdą, to na pewno wśród płaczących nie było magnatów, jeno Olbracht i Maciej Drzewiecki. Słusznie pisał Szujski, że miarą wpływu Kallimacha jest też nienawiść, którą budził.” (s.139-140).

Śpiesznie wyjaśniam, że obaj autorzy pisząc o tym samym pogrzebie powoływali się na to samo źródło, bowiem nadawcą listu był Octtaviano Calvani di Gucci.

Dwaj badacze zgodnie wymieniają przedstawicieli zakonów i 14 biskupów i tłumy scholarów, niemniej Pan Skoczek widział na pogrzebie magnatów i szlachtę, a pan Garbacik raczej ich obecność wykluczył, natomiast uznał, że warto zaakcentować dobre relacje Buonacorsiego z niemieckim mieszczaństwem, czego o ile mogę się domyślać list Octaviana nie sugerował.

Może wyjaśni nam coś kolejny opis pogrzebu? Zerknijmy do relacji autorstwa Józefa Szujskiego przywołanego przez Garbacika:

„Dnia 1 listopada 1496 r. umarł Kallimach, pochowany przez króla z przepychem, który spotyka tylko najwyższych dygnitarzy i faworytów, uczczony tą piękną tablicą spiżową, przedstawiającą nam go z twarzą wykwintnej finezji, odznaczającą humanistów oblicza, od Piusa II, Erazma Roterdamczyka, zawsze podobnych znowu do arcytypu innego, późniejszego, groźniejszego chrześcijaństwu kierunku, do arcytypu twarzy Woltera. Chudsze czy otylsze twarze te przerzeźbił w bruzdy pełne myśli, duch bystry i bezwzględny, szczęki i brodę wysunęła zmysłowość, usta zwęził uśmiech sardoniczny, pewny siebie, ale panujący nad ostrem dowcipu żądłem, uśmiech dyplomaty i egoisty”.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Voltaire-Baquoy.gif

Powyżej Wolter na dworze króla Prus, poniżej Kallimach na dworze króla Polski?

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Church_of_Holy_Trinity%2C_Filippo_Buonaccorsi_%E2%80%9ECallimachus%E2%80%9D_%28Italian_humanist%2C_writer_and_diplomat%29_epitaph%2C_12_Stolarska_street%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/1200px-thumbnail.jpg

Ze zgryźliwego opisu florenckiego humanisty, zestawiającego go z francuskim oświeceniowcem, możemy wnioskować, że przed 150 laty bycie historykiem i krakowskim konserwatystą do czegoś zobowiązywało. Mam na myśli spostrzegawczość, szukanie i odnajdywanie paralel i odważne ich zestawianie. Józef Szujski największe zagrożenie cywilizacyjne widział właśnie w owym dystyngowanym i artystycznie wyrafinowanym opakowaniu niebezpiecznej idei, która „obalała pojęcie o świecie, społeczeństwie, państwie i Kościele”, „deptała dawne metody rozumowania i nauczania”.

Szujski trafnie zauważył, że mimo nieobecności króla, przepych pogrzebu świadczył o tym, że to król patronował tej uroczystości. Szujski jako jedyny z zacytowanych tu historyków był w stanie wytłumaczyć także obecność wielu biskupów. Łączył to także z Kallimachowym humanizmem, który objawiał się, i to nie tylko w Polsce, potężniejącym wpływami na Kościół nie tylko w sferze obyczajowej i ideologicznej, lecz także odebraniem tejże instytucji „głównej siły w prawie elekcji biskupów”.

Istotne zmiany w tej kwestii krótko podsumował doktor Adam Zapała w tekście „Trudne relacje państwo – Kościół w czasach Kazimierza Jagiellończyka”:

„Tradycyjnie biskupów w Polsce mogły wybierać kapituły katedralne, które następnie prezentowały kandydatów papieżowi. W praktyce Kazimierz Jagiellończyk nie zostawiał tak ważnej kwestii przypadkowi i wymuszał na kapitułach wybór swoich kandydatów, a w razie sprzeciwu nie wahał się nawet przed użyciem gróźb i konfiskaty mienia niepokornych. O tych gwałtach na wolnościach Kościoła szeroko rozpisywał się Jan Długosz w swych Rocznikach, ubolewając nad brakiem poszanowania praw przez króla. Nawet zastraszenie kapituł nie gwarantowało jednak ostatecznego sukcesu. Kandydata musiał bowiem zaakceptować papież. Jego wybór często był uzależniony od prywatnych sympatii i potrzeb politycznych. Szczególnie w czasie wojny trzynastoletniej z Zakonem blokowanie królewskich kandydatów było dość częste, co prowadziło do wielu konfliktów. Warto jednak wspomnieć, że niemal we wszystkich przypadkach ostatecznie to król był górą”.

Jak widać, lepiej z owymi trudnościami w relacjach radzili sobie Jagiellonowie niż Kuria. Przyznam, że liczba czternastu biskupów robi wrażenie i świadczy o sile władzy wykonawczej, zwłaszcza wtedy, gdy porównany je z nie tak dawnymi katolickimi pogrzebami wysoko postawionych, powiązanych z zagranicznymi ośrodkami decyzyjnymi osób, kontrowersyjnych ze względu na swe relacje z Kościołem i z wiarą.

Wróćmy do Kallimacha – niedoszłego zamachowca na papieża, którego postępowym humanizmem nafaszerowała rzymska akademia Pomponiusza Letusa. Józef Szujski nazwał Kallimacha przedstawiciela tej szkoły krótko, a treściwie. Napisał, że jest on „typem potwornej, prawie satanicznej degeneracji humanizmu”.

O szczegółach poglądów rzymskich akademików większość badaczy milczy. Temat rozwinął jedynie nieoceniony Józef Garbacik w swym dziele o Kallimachu, nazywając ich sektą (cyt. jak w oryginale):

„Taka sekta jak Pomponianie mogła się znaleźć w niebezpieczeństwie, skoro jej zarzucano zepsucie obyczajów, herezję, ateizm. Fama głosiła, że członkowie tej „sodalitas” jedli ostentacyjnie mięso w Wielki Tydzień (…), odrzucali nieśmiertelność duszy, a wyznawali hedonizm i epikureizm. Nie chodzili na msze św., potępiali papieża, kardynałów i cały kościół, wstydzili się nazywać chrześcijanami, kpili ze świętych, m. i. św. Franciszka, nazywając go hipokrytą. Mojżesza i Chrystusa nazywać mieli oszustami ludzkości, jedynie Mahometa uważali za geniusza, ale też za oszusta. Niewątpliwie zarzuty te są mocno przesadzone i nie odnoszą się do wszystkich członków akademii, niemniej była wśród „sodalistów” grupa skrajna, do której, jak się domyślamy, należał nasz Kallimach, która poglądy takie, jeśli ich na trzeźwo nie głosiła, to na pewno przy winie wyznawała i propagowała”. (s.16-17)

Można się tu zastanowić nad kwestią, czy tak uroczysty pogrzeb i liczna obecność wyższej kadry duchownej, a także wybór miejsca pochówku wynikały tylko z posłuchu wobec monarchy, czy także z dużej łapczywości niektórych biskupów na uroki nowych idei. Warto wspomnieć, że Kallimacha (jako zbiega ściganego przez papieża) przyjął pod swój dach biskup lwowski – Grzegorz z Sanoka, o którym Jan Długosz, komentując jego śmierć napisał:

„Nie wiadomo z pewnością, azali zwyczajna śmiercią umarł, czy z zadanej mu trucizny od kobiet, z którymi nad miarę obcował”.

Grzegorz z Sanoka zmarł jednak w roku 1477, a więc grubo przed Kallimachem. Nie mógł więc być jednym z 14 hierarchów towarzyszących Kallimachowi w ostatniej drodze.

Uzupełnić i wyjaśnić należy tak liczną obecność świata nauki na pogrzebie Bouonacorsiego. Tu wiele tłumaczy Szujski, który wysuwa hipotezę o ściągnięciu do Krakowa innego wielkiego humanisty Celtesa. Miał on być „sprowadzony przez Kallimacha i króla” jako „reformator Akademii”. Zdaniem Szujskiego opór rektora Jana Sakrana sprawił, że Kallimach i Celtes nie rozwinęli skrzydeł na krakowskim uniwersytecie, a orbitowali jedynie wokół, zakładając coś na kształt koła literacko-dyskusyjnego „Sodlitas Vistulana”:

„…Kraków nie przyjął reformatora, uznajmy, że to nie sama zazdrość chleba, nie sztywne formy kasty uniwersyteckiej go wyłączyły; że wyłączyła go ta wielka zasada chrześcijańska, żądająca, aby ten nie był nauczycielem, kto może stać się nauczycielem zepsucia”.

Jeśli myślicie, że współczesne „aplikatory pigułek wiedzy” uważają Jana Sakrana za twardogłowego konserwatystę, to się grubo mylicie. Na naukowego hochsztaplera awansował kto inny. Zgadnijcie kto ?:

„Jan (Sacranus) z Oświęcimia) nie podzielał skrajnych dążności, z jakimi występowali radykalni zwolennicy nowego prądu. Pozostawał na kompromisowym stanowisku i wypowiadał się za istniejącym stanem i porządkiem zwłaszcza na Uniwersytecie. Niesłuszne przypisywano mu przez dawniejszą historiografię (w szczególności przez Józefa Szujskiego) rzekomych wystąpień przeciw przedstawicielom humanizmu.

A teraz pora na czwarte pogrzebowe świadectwo. Niby mało kontrowersyjne, a jednak z pewnych względów zadziwiające.

Chodzi mi o książkę pani Joanny Olkiewicz noszącą tytuł „KALLIMACH DOŚWIADCZONY”. Praca ta została wydana w 30330 egzemplarzach. Przypuszczam, że nakład zdecydowanie najwyższy ze wszystkich omawianych tu dzieł i to razem wziętych. Trzeba przyznać, że w wydawnictwo włożono wiele pracy. Oprócz mnogich ilustracji, jest tu bowiem bardzo szczegółowa bibliografia, spis dzieł Kallimacha, kalendarium z jego życia, notki biograficzne osób występujących w książce. Trudno więc jej odmówić sznytu rzetelności. Nie jest to jednak praca historyczna, bo choć zawiera wiele cytatów i odniesień, to nie zawsze wiemy na jakie w danym momencie autorka powołuje się źródło, gdyż książka pozbawiona jest przypisów. Notki biograficzne nie są indeksem osobowym, bo nie odsyłają do konkretnych stron. Można ją ewentualnie uznać za pracę popularyzatorską, ale bardzo ambitną, gdyż jak mało które dzieło dotyczące Kallimacha, łączy historię jego życia z dziejami Polski, przeplata dużą dozą jego poetyckiej twórczości i przedstawia bogatą (choć czarno białą) ikonografię dotyczącą tamtej epoki.

Treść dotycząca pogrzebu Kallimacha cytowana za listem Oktawiana Gucciego odsłania kilka ciekawych faktów, które dotychczas cytowanym historykom opisującym pogrzeb Buonacorsiego być może umknęły:

„…skonał po chrześcijańsku, przyjmował Najświętszy Sakrament nabożnie i z czcią, a wyrazy jego były tak łagodne, a łzy tak obfite, że obecnych także do płaczu poruszył. Śmierć jego wielką dla państwa i przyjaciół była stratą, że lepiej by się stało, gdyby król i królestwo zmarnieli”. (s.210)

Trochę dziwne jest to ostatnie zdanie, bowiem Włoch może w sposób przesadnie egzaltowany ustawia pewną hierarchię „marnień”, która nam maluczkim wydaje się daleka od tego, czego dowiadywaliśmy się z większości dzieł o Kallimachu, czyli o tym, że chciał wzmacniać władzę króla nad królestwem. Skoro „lepiej by się stało, że to one mogłyby w godzinie jego śmierci zmarnieć", to w czym tak naprawdę miałaby się zawierać wielkość Florentyńczyka? Może w postępowej ideologii, a może światopoglądowej rewolucji?

Być może o wszystkich tych sprawach moglibyśmy się o tym dowiedzieć się więcej, gdyby nie ostatnia wola Kallimacha (za J. Olkiewicz):

„Jednemu z wykonawców testamentu, swojemu sekretarzowi Janowi Potowi, polecił też Kallimach spalić wszystkie swoje jeszcze nie wydane dzieła. Niestety i ta ostatnia wola humanisty została wypełniona. Przynajmniej Gucci pisze do Laktacjusza, że Jan usłuchał rozkazu swego pana. Ale czy naprawdę usłuchał? (s.210)

Tym pytaniem pani Olkiewicz rozpoczyna dysputę o autorstwie „Rad Kallimacha”, które sprawiły, że postać humanisty obrosła w Polsce czarną legendą, mocno eksponowaną w pracach Józefa Szujskiego, a mocno wybielaną w dziele Józefa Skoczka, a tylko nieco mniej w „Kallimachu doświadczonym” autorstwa pani Olkiewicz.

Jednym z niewielu źródeł, które co prawda jedynie w przypisie (ale za to długim) zapoznaje nas ze skróconą treścią rad jest praca Józefa Garbacika. 35 wielce grzesznych wskazań, które unaoczniają, jak długą musiałaby być Kallimachowa, poprzedzająca przyjęcie Najświętszego Sakramentu, spowiedź, gdyby to Włoch był owych rad rzeczywistym autorem.

Jeśli opowiadamy o czarnych legendach, to musimy sobie uświadomić, że z ich propagandowego oddziaływania, świetnie zdawali sobie sprawę także ideowi progresiści. Nie jesteśmy w stanie odsiać w tej mierze ziarna od plew inaczej, jak poprzez konfrontowanie realnych działań osób, z powstałą na ich temat legendą. Potem, możemy podziwiać powstałe w ten sposób idealne paralele lub przedziwne kontrasty.

Dobrze znamy nieustanne próby oczernienia pontyfikatu Jana Pawła II. Znając te mechanizmy, możemy z pewnym zaciekawieniem czytać, w jaki sposób zapamiętała historia Pawła II (ach co za przypadkowa zbieżność papieskich imion!), czyli tego papieża, który miał się stać ofiarą zamachu szykowanego przez Kallimacha:

Tak o tej postaci piszą „Ciekawostki historyczne”:

"W przeciwieństwie do wielu papieży owych czasów nie tylko nie nadużywał symonii, ale jeszcze doprowadził do ograniczenia liczby urzędników na dworze papieskim. Przy tej okazji popadł w konflikt Akademią Rzymską, której wielu członków pełniło intratne funkcje na Lateranie. Na zarzuty z ich strony, jakoby był gardzącym ideami humanizmu barbarzyńcą, Paweł zrewanżował się oskarżeniami o kultywowanie przez akademików starożytnych wartości pogańskich oraz o zorganizowanie spisku na życie papieża. W efekcie niektórzy z naukowców udali się na dobrowolne wygnanie (jak np. Filippo Buonaccorsi, czyli Kallimach, który znalazł schronienie w Polsce). (…)

W swej dobroci dla prostego ludu Paweł II chciał zrobić jeszcze jedno. W 1470 roku ogłosił, że począwszy od roku 1475 tzw. rok święty, zwany też jubileuszowym, przypadać będzie co 25 lat. Obchody takiego święta wiązały się z formalnym wyrównywaniem wszelkich nierówności społecznych i wyzwalaniem z długów.

Nie do końca wiadomo, co stało się przyczyną jego śmierci. Oficjalnie przyjmuje się, że był to atak serca lub udar mózgu, których powodem miała być zbyt ciężka tiara włożona podczas jednej z kościelnych uroczystości. Nie brakowało też podejrzeń, że został uduszony lub zmarł wskutek zjedzenia nadmiernej ilości… melonów. Tajemnicą poliszynela było jednak to, że papież rzeczywiście najadł się owoców, ale do zgonu przyczyniły się wyczerpujące igraszki z nieletnim służącym”.

Warto wspomnieć, że papież Paweł II, umierając w lipcu 1471 roku miał 54 lata i że wbrew plotkom o jego lenistwie, był w owym czasie osobą wolną od obowiązków. Kallimach uciekł z Rzymu w roku 1468. Jeszcze w połowie kwietnia roku 1470 na sejmie piotrkowskim trwały zabiegi o wydanie Buonacorsiego papieżowi. Nieco później Paweł II zwołał do Rzymu kongres państw włoskich, czego efektem był antyturecki sojusz obronny podpisany 22 grudnia 1470. Papież planował także doprowadzić do małżeństwa Iwana III z katoliczką, Zoe Paleolog, dzięki czemu miało dojść do pojednania z Kościołem rosyjskim. Paweł II zmarł jednak przed zaślubinami.

Na opuszczony tron papieski wstąpił Sykstus IV, którego jednym z pierwszych kroków było przywrócenie do łask wszystkich spiskowców na życie poprzednika. Jeden z protektorów Kallimacha – Platina Bartolomeo został mianowany kierownikiem Biblioteki Watykańskiej. O jego propagandowej zadziorności niech świadczy taki fragment z pracy pani Olkowicz:

„miał satysfakcję: mszcząc się na swoim prześladowcy, przekazał następnym wiekom portret Pawła II jako barbarzyńcy i wroga kultury w swoim „Życiu papieży rzymskich”. (s.37)

Pomponiusz Leto – inny uczestnik spisku, „objął na powrót, z honorami, katedrę uniwersytecką na dalsze trzydzieści lat pracy pedagogicznej. A w latach 1478/1479 odbył podróż do Polski i stworzył ze swych obserwacji obraz Europy Wschodniej”. (s.38)

Humanizm więc triumfował nad papieskim barbarzyństwem i próbował ekspandować na wszystkich instytucjonalnych i geograficznych kierunkach. O innych osiągnięciach papieża Sykstusa IV rozpisywać się nie będę, pozostawiając to „Ciekawostkom historycznym”.

Wrócę natomiast do książki pani Joanny Olkiewicz, bo wydaje się ona z pewnych względów dość niezwykła.

Najpierw zaprezentuję krótką, odnalezioną w internetowych czeluściach, notkę biograficzną autorki:

„Joanna Olkiewicz (z domu Modrzejewska) urodziła się 31 lipca 1921 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Po wojnie ukończyła Wydział Filologii Polskiej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po przeniesieniu się do Warszawy w 1954 roku podjęła pracę zawodową w agencji AGPOL (dawniej Agencja Reklamy i Wydawnictw Handlu Zagranicznego). Równolegle z pracą zawodową zajmowała się twórczością literacką i tłumaczeniami literatury historycznej i popularnonaukowej. Zmarła w Warszawie 12 września 1998 roku”.

Co skłoniło mnie do takich poszukiwań zapytacie? Mały drobiazg zamieszczany na samym końcu książki z informacjami o nakładzie, lecz także ważnymi z punktu widzenia postania książki datami. Otóż „Kallimach Doświadczony” został oddany do składania 8 września 1980 roku – tuż po zawarciu porozumień po sierpniowych strajkach.

Nie wiemy kiedy powstawała książka i czyim pomysłem była. Kto i kiedy zdecydował, by ją napisać i wydać i kto przyszedł z tą ideą do autorki. Czy był to ktoś z Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, czy z agencji Agpol, która w owym czasie zajmowała się między innymi działalnością wydawniczą i organizacją międzynarodowych targów książki w Polsce.

W każdym razie oddanie do składu nałożyło się mniej więcej z wydarzeniami opisanymi przez pana Andrzeja Grajewskiego w bardzo ciekawym artykule p.t. „Solidarny. Jan Paweł II wobec Solidarności w latach 1980–1981”. Przytoczę tu tylko jego fragment:

„O nastrojach panujących wówczas w Kurii Rzymskiej wiele mówi szyfrogram przesłany 27 sierpnia 1980 r. z rezydentury rzymskiej wywiadu PRL. Oficer „Atar” (por. Adam Szymczyk) relacjonuje w nim rozmowę z podsekretarzem Papieskiej Komisji ds. Środków Społecznego Przekazu, który sygnalizował zaniepokojenie Kurii wciąganiem Kościoła do wydarzeń politycznych w Polsce. Negatywnie oceniano m.in. organizowanie Mszy św. na terenie strajkujących zakładów oraz wywieszanie tam portretów Jana Pawła II”.

Książkę pani Olkiewicz podpisano do druku w czerwcu 1981 roku - tuż po zamachu na Jana Pawła II. Druk ukończono w październiku 1981 roku, gdy wiadomo już było, że papież przeżył, ale obranie kursu na ustanowienie partyjnej monarchii absolutnej i na obranie antyobywatelskiego i antykościelnego kursu był już kwestią kilku tygodni.

Oczywiście możemy przyjąć, że to tylko seria chronologicznych przypadków. Za taki należałoby wtedy uznać fakt, że w roku 1981 Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza opublikowała także książkę Ludwika Stommy p.t. „Słońce rodzi się 13 grudnia”.

Pozostaje jeszcze interpretacja niejednoznacznego tytułu książki pani Joanny Olkiewicz. Nawiązanie do Kallimachowego doświadczenia znajduje się w ostatnim rozdziale pracy. Otwiera go ten fragment:

„Był to człowiek wielkiej nauki i o takim doświadczeniu we wszystkich prawie sprawach, któremu równych zaledwie kilku nasza epoka ogląda”.

Takie chlubne świadectwo wystawił Kallimachowi współczesny mu humanista włoski, profesor Francesco Negri, w swojej mowie wygłoszonej około roku 1488 na uniwersytecie padewskim, wszechnicy, której progi w piętnastym stuleciu opuściło z dyplomami wielu Polaków, zwłaszcza wybitnych prawników, piastujących potem wysokie godności”. (s. 245)

Książkę pani Olkiewicz zamyka fragment odnoszący się do mosiężnej płyty w wizerunkiem Kallimacha, którym ozdobiono uniwersyteckie debaty o Buonacorsim w roku 1954:

„Z tego Stwoszowego portretu Kallimach Doświadczony – tak jak i niegdyś, niemal przed pięciuset laty – uśmiecha się do nas i dzisiaj swoim mądrym nieodgadnionym uśmiechem”. (s.252)

Jak widzimy słowo „doświadczony” napisane jest tu wielką literą, tak jakby miało się odnosić do wielkiego Doświadczenia, które dzisiaj ludziom mądrym wypadałoby w końcu odgadnąć, by choć trochę zetrzeć z twarzy Kallimacha jego błazeński uśmiech.

***

P.S. Pod poprzednim artykułem o Kallimachu zamieściłem wyjątkowo dużą porcję tagów, które zazwyczaj są pomocne w jego odnalezieniu. W tym przypadku okazały się bezskuteczne. Artykuł mimo wpisywania owych tagów jest nieodnajdywalny. Może pan jan-niezbędny bardziej obeznany w internetowej materii niż ja, będzie w stanie jakoś to wyjaśnić. Przecież trudno uwierzyć, że Kallimachowy wampir nadal żyje i niewygodne mu treści jakoś wygryza...

PS. 2 Tu tradycyjnie linki do paru książek, o których dziś piszę:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/jozef-garbacik-kallimach-jako-dyplomata-i-polityk-wyd-1948

https://allegrolokalnie.pl/oferta/joanna-olkowicz-kallimach-doswiadczony

***

Poprzednie odcinki cyklu "Requiem dla błazeństwa":

Requiem dla błazeństwa. Część 1 - Od przypadku do przypadku, aż do Znaku

Requiem dla błazeństwa. Część 2 - O przekleństwie rzeźby wiecznie żywej

Requiem dla błazeństwa. Część 3 - Lustra i znaki

Requiem dla błazeństwa Część 4. Mistrzunio i Małgorzata

Requiem dla błazeństwa Część 5. Od ogołoconych kościołów do gołych cyców Wenus, czyli o źródłach estetycznego stręczycielstwa

Requiem dla błazeństwa cz. 6 Kallimach jako wampir, czyli Matejkowskie znaki prowadzące do ważnych pytań

 

---

tagi: uniwersytet  jan paweł ii  zamach  humanizm  józef szujski  dominikanie  jacek kaczmarski  kallimach  filip buonacorsi  zamach na papieża  józef garbacik  papież paweł ii  astrolog  kallimach doświadczony  jan sakran  ludowa agencja wydawnicza  1980 sierpień 

	Alfatool
	30 czerwca 2024 15:56

28     1034    8 zaloguj sie by polubić